Wie is verantwoordelijk als onderwijsbeleid in decennia ontluisterend is geweest ?

Er zal nog een hele stevige discussie komen over het rapport Dijsselbloem, waarbij de vloer wordt aangeveegd met regeringsbeleid met allerlei onderwijs-“vernieuwingen” in de afgelopen 20 jaar onder beleid van diverse aaneenrijgende ministers, ‘wanbeleid’ als je de conclusies kort samenvat.
De kerntaak van de overheid: ‘het zeker stellen van deugdelijk onderwijs’  werd ernstig verwaarloosd en de verantwoordelijke ministers en wellicht kamer is daaraan welhaast zeker schuldig. De commissie o.l.v. Jeroen Dijsselbloem stelt dat er sprake is van ‘collectief falen’ en dat is natuurlijk altijd gemakkelijk gezegd. Ik las daar een aardig artikel over in het NRC van vrijdag.

De kool en de geit oftewel bewindslieden en Kamer sparen, die kant zal het wel weer opgaan, waarbij toch sprake is,  zoals het rapport stelt, van ondeugdelijk beleid. Daar kunnen de PvdA-ers Tineke Netelenbos, Jo Ritzen, Jacques Wallage, VVD-er Loek Hermans en CDA-er Maria van der Hoeven het mee doen.

Hoogleraar staatskunde Tijn Kortmann beaamt dat deze bewindslieden “er een potje van gemaakt hebben”, maar geeft de kern van het probleem aan: “als de hele top van de pyramide niet deugt. is daar later weinig aan te veranderen”. Tja.

Een zaak die mij intrigeert is hoe je omgaat met verantwoordelijkheden, als er zo duidelijk sprake is van falen.
En side-kick naar de lokale politiek is dan op zijn plaats als ik die vraag stel.
Omdat ik zelf dagelijks ook geconfronteerd wordt met zaken uit het verleden die, op lokaal nivo, dramatische uitkomsten vertonen en die een lokaal overheidsorgaan waar ik 1/45e deel of fractiebreed 6% van uitmaak verantwoordelijkheid voor draag is het goed te weten wat de waarde van je stemgedrag is en in hoeverre je zo geinformeerd bent zodat je toch de goede afweging gemaakt hebt. Een serieuze zaak waar je niet te luchthartig over moet doen. Je mag er op aangesproken worden.
Als ik een wethouder, formeel college, aanspreek op het feit dat ik me niet genoeg geinformeerd voel (DSOB-verhuizing bijvoorbeeld destijds, wat vindt de O.R. ?) toen ik moest afwegen om een post van 4,2 miljoen goed te keuren en de vraag rondging “blijft het er nu bij deze kostenpost” en ik word met een kluitje in het riet gestuurd dan heb ik later een ontzettend slecht gevoel over zo’n besluit. Ook mijn stemgedrag over Pro-Tour, nieuwbouw Parktheater en Dynamo etc. kan ik slechts maken als ik volledig geinformeerd ben en ik ben daar toch niet altijd zeker van zeker als ik naderhand die enorme bleeders zie. Ik voel me dan redelijk bedonderd, tenzij ik het goed heb ingeschat en de toekomst mijn stemgedrag als,juist bestempelt, zoals waarschijnlijk het creeren van  een vreselijke veelvuldig leegstaande fietsenbouwput op verkeerde plek, een van de mooiste plaatsen van de stad, historische grond met de Woenselse poort die opgeruimd werd om redenen die over 20 jaar als mallotig worden beoordeeld. De naam van Schreurs, Fiers en Fuksas zijn daarmee in de annalen opgetekend, wederom een vergissing van formaat die lang zal natrillen. Zeker als de NS-Pro-rail hun eigen ontwikkelingen mbt een fietsenkelder 100 meter verderop hebben uitgevoerd, met wettelijk verplichte openings- en sluitingstijden. Slecht beleid en onnadenkend gedrag, zoals dat onderwijsbeleid, dat tot helemaal niets leidde. Waarmee we weer terug zijn bij nationaal nivo.
Wanneer kun je een oud-minister nog wat voor de voeten werpen en hem of haar daar in enig opzicht met aangerichte schade confronteren ? Waar ligt de grens waarbij een minister nog te handhaven is na een vernietigend oordeel over afgeleverd werk na verloop van jaren en nadat de bewindspersoon teruggetreden is en kan dat nog doorwerken op huidige publieke functies van deze persoon ?

Als je in functie bent is een sanctie redelijk gemakkelijk. Wegzenden.
Ed van Thijn schetst een 5-tal criteria (berokkenen internationale schade, onjuist informeren Kamer, geschieden van een ramp waar men de hoogstverantwoordelijke voor is, bij een gezagscrisis, bij twijfel over integriteit) maar roept meteen daarbij de suggestie op dat je best een 6e criterium zou kunnen opnemen voor het uit de laan sturen, te weten: “het verwaarlozen van je kerntaak als minister”.
Dikwijls contateer je dat echter pas achteraf als het stokje al is doorgegeven.

Het op civielrechtelijke basis aanpakken (aanklagen) van zo’n persoon voor fouten uit het verleden zou nog wel kunnen, aldus hoogleraar Tijn Kortman, maar het aandeel daarin als ook de grootte van de schade zijn moeilijk te bepalen zaken. Het zou overigens wel een stunt zijn omdat eens uit te proberen, dat zou het ambt van minister een beetje uit de kado-sfeer halen.
Volgens Kortman maakt het op strafrechtelijke wijze aanpakken, in situaties waarbij een minister opzettelijk informatie heeft achtergehouden, meer kans. De kwestie ‘onwettige inval in Irak’ zou in de toekomst een mooie test-case kunnen worden. Als mijn zoon in Irak zou zijn gesneuveld zou ik zo’n weg zeker opgaan, een cruciale zaak, als de Kamer niet wil omdat deze belofte aan de kiezer verkwanseld werd bij bij de pluche-verdeling en politieke belangen bij aangaan van deze coalitie. Ik nam dan  naast een Nederlandse een Amerikaanse advocaat. Maar ja de betreffende essentiele stukken zullen dan wel bij toenemende dreiging per ongeluk de Sebrenica-fotorolletjes achterna gaan. In de V.S. zullen in de weken voor januari 2009 ook de papiervernietigers niet aan te slepen zijn, schat ik zo in.

Ik sluit af met een citaat uit het NRC van hetgeen hoogleraar (U. Groningen) Frank Ankersmit inbrengt.
“Voor mij is het optreden van de oud-ministers op onderwijs symptomatisch voor een regering die beleid er rucksichtslos doorheen jast zonder zich te bekommeren om parlement, experts, adviesorganen en direct betrokkenen. Zij weten de mechanismes van het afleggen van verantwoordelijkheid van gevoerd beleid met toenemend succes te saboteren”.
Ankersmit vindt het hoog tijd worden om die tendens te keren.
“Dat is de les die we moeten leren uit het rapport Dijsselbloem. Het bestaande staatsrecht moet aangepast worden omdat het huidige blijkbaar tekort schiet inzake het afleggen van verantwoording door bewindslieden  voor hun beleid. Dat kan bijvoorbeeld door te zeggen dat de uitkomsten van een parlementair onderzoek de ministeriele verantwoordelijkheid reactiveert. Zij staan dan opnieuw als de primair politiek verantwoordelijken tegenover het parlement; en het is aan het parlement om te zien welke consequenties vroeger falen nu voor hen hebben moet.”
Gedacht kan worden aan de sanctie dat Netelenbos, Ritzen en Wallage hun huidige publieke functies moeten neerleggen, aldus Ankersmit. “Maar consequenties moet het hebben.”

Nou als dat geregeld is, wil ik dat ook doorvertaald hebben naar lokaal bestuur, omdat er altijd een beoordeling en verantwoordelijkheid blijft. Teveel zaken, zie ik misgaan, nodeloos door slecht bestuur enorme bedragen, kostbaar belastinggeld, met zweet en tranen verdiend is, wordt in de put geworpen. Zo’n verbouwing van het Mercado-gebouw, spiksplinternieuw, omdat men het banenplein eerst niet zag zitten en later weer wel, weg 1,4 miljoen, is een mooi voorbeeld. Maar ja, de werkgevers moesten o.a. daar naartoe getrokken worden. Waar zijn ze ? Komen ze nu wel ? Op de openingsreceptie was iedereen er, behalve werkgevers ! Afrekencultuur mag. Wie is verantwoordelijk ? Ben dan ook verantwoordelijk. Ook de tippelzone kan in de toekomst wel eens als een grote misser worden gezien, daar is de Pro-Tour niks bij. Om het nog maar niet over financiele debacles bij het Parktheater, Van Abbe-museum (wel erg domme inschatting bezoekersstijgingen na nieuwbouw), Dynamo (wat was het weer troosteloos gisteren in die lege hal…) en de stichting STEP te hebben. De zakken worden steeds maar weer gevuld. Hoe lang nog ?

(In bovenstaand stuk zijn aanhalingen opgenomen zoals in artikel NRC dd 11-04-2008 door redacteur Japke Bouma werd opgetekend).